นายกิตติพงษ์ เกษมสุขและคณะ
เป็นวิจัยเชิงพรรณนา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการป้องกันวัณโรคของประชาชนตำบลจอมศรี อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ซึ่งทำการศึกษาในกลุ่มตัวอย่าง คือ ประชาชนอายุระหว่าง 15 -60 ปี ทั้งหมด 200 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้คือ แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป สถิติที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการแจกแจงความถี่ ผลการวิจัยได้ดังนี้ จากสถิติอัตราการป่วยและการตายในจังหวัดอุดรธานีมีสถิติผู้ป่วยที่ติดเชื้อวัณโรค มีอัตราป่วยตาย ด้วยโรคที่ต้องเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา 10 ลำดับ จังหวัดอุดรธานี ปี 2551 (ตั้งแต่มกราคม-30 ธันวาคม 2551) พบว่าวัณโรคปอดอยู่ในอันดับ 9 ของทั้ง 10 โรค มีผู้ป่วยจำนวน 475 คน อัตราป่วยต่อแสน ประชากรจำนวน 30.99 และจังหวัดอุดรธานี มีข้อมูลรายงานผู้ป่วยวัณโรคปอดรายใหม่เสมหะพบเชื้อที่ขึ้นทะเบียนตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2551–30 กันยายน 2552 มีการค้นพบผู้ป่วยรายใหม่เสมหะพบเชื้อ 925 คน คิดเป็น 61.11 ต่อแสนประชากร เป้าหมายต้องไม่น้อยกว่า 62 ต่อแสนประชากร และมีอัตราผลสำเร็จของการรักษา ร้อยละ 91 (งานระบาดวิทยา สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี: 2552) จากการศึกษาข้อมูลประชากร ในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจอมศรี จังหวัดอุดรธานี ซึ่งมีประชากรมีทั้งหมด 1,0899 คน ภายในปีงบประมาณ 2551-ปัจจุบัน พบมีผู้ป่วยติดเชื้อวัณโรคทั้งหมด 30 ราย เสียชีวิต 6 ราย นอกจากนี้ยังพบบุคคลใกล้ชิดหรือญาติผู้ป่วยได้รับเชื้อวัณโรคด้วย (ทะเบียนคุมผู้ป่วยวัณโรค เขตรับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจอมศรี อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี ภายในปีงบประ มาณ 2551-ปัจจุบัน) จากการศึกษาความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับวัณโรคของประชาชนตำบลจอมศรี อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานีเมื่อวิเคราะห์พฤติกรรมการป้องกันวัณโรคของประชาชน พบว่าความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับวัณโรคของประชาชนตำบลจอมศรีส่วนใหญ่ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจอยู่ในเกณฑ์ระดับมาก คิดเป็นร้อยละ 50 รองลงมามีความรู้ปานกลาง ร้อยละ 49 และระดับน้อยคิดเป็นร้อยละ 1 และค่าคะแนนต่ำสุดอยู่ที่ 6 สูงสุดอยู่ที่ 10 มีค่าเฉลี่ยรวมคิดเป็นร้อยละ 8.6 ซึ่งอยู่ในระดับมาก พฤติกรรมการป้องกันวัณโรคของประชาชนตำบลจอมศรี อยู่ในระดับดี (ค่าเฉลี่ย= 2.42,ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน = 0.51)ประชาชนมีพฤติกรรมป้องกันตนเองจากวัณโรคอยู่ในระดับดี กล่าวคือ ประชาชนสร้างความแข็งแรง และความต้านทานโรคให้แก่ร่างกายอยู่เสมอโดยการรับประทานอาหารครบ 5 หมู่และอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ มีการป้องกันมิให้เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย โดยหลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ชิดกับคนที่เป็นวัณโรค ไม่เข้าไปในที่ที่แออัดมาก ๆ และปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้สะอาด ถูกสุขลักษณะเพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัสเชื้อวัณโรค การนำผลการวิจัยไปใช้ประโยชน์ต่อกลุ่มเสี่ยง มีการจัดอบรมการป้องกันวัณโรคแก่ประชาชน ต่อเจ้าหน้าที่ในหน่วยงานและหน่วยงานอื่นๆ มีการคัดกรองคนหากลุ่มเสี่ยงเพิ่มเติม จัดทำทะเบียนกลุ่มเสี่ยง และ มีการรณรงค์ร่วมกับภาคีเครือข่ายสุขภาพ เพื่อกระตุ้นชี้แนะแนวทางในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้อง โดยการมีส่วนร่วมในชุมชน แผนการที่จะนำผลการวิจัยไปใช้ในหน่วยงาน เผยแพร่ผลการวิจัยให้ประชนชนรับรู้ทั้งตำบล เพื่อให้เกิดความตระหนักถึงปัญหาที่จะตามมา และมีการคัดกรองคนหากลุ่มเสี่ยงเพิ่มเติม และมีการรณรงค์ร่วมกับภาคีเครือข่ายสุขภาพ เพื่อกระตุ้นชี้แนะแนวทางในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้อง โดยการมีส่วนร่วมในชุมชน บทเรียนที่ได้รับ จากศึกษาพบว่าประชาชนในเขตบริการมีความรู้ พฤติกรรมในการป้องกันวัณโณคอยู่ในระดับดี ปัจจัยแห่งความสำเร็จ ผู้บริหารให้การสนับสนุนโดยการสนับสนุนงบประมาณได้รับความร่วมมือจากประชาชน แกนนำสุขภาพ ผู้นำชุมชน และภาคีเครือข่ายสุขภาพในการศึกษาในครั้งนี้
