นางสาวจิราวดี ตรีเดช
ศูนย์สุขภาพชุมชนโรงพยาบาลน้ำโสม อำเภอน้ำโสม
ที่มา : จากรายงานการตรวจคัดกรองผู้ป่วยโรคเรื้อรังเบาหวานจังหวัดอุดรธานี ปี 2555 (ข้อมูล ณ วันที่ 23 มกราคม 2556) พบว่ามีผู้ป่วยเบาหวาน 49,665 ราย และจากการวัดรอบเอวประชาชนที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไปในจังหวัดอุดรธานี พบว่า เพศชายมีรอบเอวเกินเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 5.32 เพศหญิงมีรอบเอวเกินเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 27.01 ซึ่งรอบเอวเป็นตัวบ่งชี้ภาวะอ้วนที่ง่ายและชัดเจนที่สุดส่วนใหญ่ยังขาดความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคที่ถูกต้อง อีกทั้งสมาชิกในครอบครัว ผู้ดูแล เพื่อน คิดว่าการดูแลผู้ป่วยเบาหวานเป็นเรื่องของผู้ป่วยต้องดูแลรับผิดชอบตนเอง จึงไม่สนใจหรือให้ความสำคัญในการดูแลผู้ป่วยจากสภาพปัญหาดังกล่าว ผู้วิจัยจึงมีความสนใจที่จะจัด โปรแกรมคู่หูเพื่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ศูนย์สุขภาพชุมชนโรงพยาบาลน้ำโสม อำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี เพื่อศึกษาผลโปรแกรมคู่หูเพื่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ศูนย์สุขภาพชุมชนโรงพยาบาลน้ำโสม อำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี โดยใช้หลักปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ วัตถุประสงค์ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาเปรียบเทียบพฤติกรรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ภายในกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม ก่อนและหลังการทดลอง 2. เพื่อศึกษาเปรียบเทียบพฤติกรรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม วิธีดำเนินการวิจัย ประชากรที่ใช้ในการวิจัย ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ศูนย์สุขภาพชุมชนโรงพยาบาลน้ำโสม อำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี จำนวน 74 คน กลุ่มตัวอย่าง คือผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ศูนย์สุขภาพชุมชนโรงพยาบาลน้ำโสม อำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี ที่สมัครใจเข้าร่วมโครงการจำนวนตัวอย่างทั้งสิ้น 74 คน โดยจำแนกเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม แบบสมัครใจเข้าร่วม จำนวน กลุ่มละ 37 คน การสุ่มกลุ่มตัวอย่าง ใช้การสุ่มแบบเจาะจงโดยมี เกณฑ์การคัดเลือกดังต่อไปนี้ มีความสมัครใจที่จะเข้าร่วม สามารถอ่านหนังสือออกและเขียนหนังสือได้ สามารถเข้าร่วมกิจกรรมได้ตลอดจนสิ้นสุดงานวิจัย เป็นผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่รับยาที่ศูนย์สุขภาพชุมชนโรงพยาบาลน้ำโสม อำเภอน้ำโสม จังหวัดอุดรธานี รูปแบบการวิจัย (Research Design) เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi–Experimental Research) แบบศึกษา 2 กลุ่ม วัด 2 ครั้ง (Two Group Pre-Test and Post-Test Designs) คือกลุ่มทดลอง (Experimental Group) และกลุ่มควบคุม (Control Group) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้ทดสอบความเที่ยงตรง (Validily) โดยผ่านการตรวจสอบจากผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน และทดลองใช้วิเคราะห์หาสัมประสิทธิ์ แอลฟ่าของครอนบาคของ Cronbach's Alpha ได้ค่าความเที่ยง 0.72 ส่วนการรับรู้รายด้านประกอบด้วย การรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการมีภาวะแทรกซ้อน การรับรู้ถึงผลประโยชน์ของการปฏิบัติการรับรู้ความรุนแรงของโรค การรับรู้ปัญหาและอุปสรรคของการปฏิบัติตัว คำนวณสัมประสิทธิ์แอลฟา ผลการวิจัย พบว่ากลุ่มทดลองมีการรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการมีภาวะแทรกซ้อน การรับรู้ถึงผลประโยชน์ของการปฏิบัติการรับรู้ความรุนแรงของโรค การรับรู้ปัญหาและอุปสรรคของการปฏิบัติตัว เพิ่มขึ้นกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และสูงกว่ากลุ่มการควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และมีระดับน้ำตาลในเลือดกลุ่มทดลองลดลงกว่ากลุ่มควบคุม สรุปผล โปรแกรมคู่หูดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวาน โดยการประยุกต์ใช้แรงจูงใจเพื่อป้องกันโรค ร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคม มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการรับรู้ภาวะสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ข้อเสนอแนะ จากผลของงานวิจัยพบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานยังมีพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม เช่น การรับประทานอาหารตามใจตัวเอง ออกกำลังการที่ไม่เหมาะสม ไม่มีผู้ดูแลและตักเตือน ดังนั้นจึงควรมีการให้ความรู้เพิ่มเติม และในการจัดกิจกรรม ควรใช้รูปแบบที่หลากหลาย โดยต้องได้รับความร่วมมือจากเพื่อน ครอบครัว และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขหรือทุกภาคส่วน
